رادیو دستنوشته‌ها (Radio Dastneveshteha)؛ بازخوانی تاریخ معاصر ایران 

رادیو دستنوشته‌ها یک پادکست فارسی درباره‌ی تاریخ معاصر ایران است. محمود عظیمائی محقق و فعال فرهنگی، اولین اپیزود از این پادکست را در اردیبهشت 1397 منتشر کرده است. او محتوای ارائه شده در پادکست را از تاریخ شفاهی ایران، مصاحبه‌های افراد و اسناد آرشیو شده استخراج می‌کند. عظیمائی از سال 2004 در کانادا زندگی می‌کند و وبلاگ دستنوشته‌ها را پس از مهاجرتش تاسیس کرد. او در خلال فعالیت در این وبلاگ، به اهمیت درک صحیح از تاریخ پی برد. به عقیده‌ی عظیمائی این درک صحیح می‌تواند جلوی تکرار اشتباهات را بگیرد و راهی برای گریز از مشکلات کنونی جامعه باشد.

او پادکست رادیو دستنوشته‌ها را حاصل اطلاعاتی می‌داند که درحاشیه‌ی  پروژه‌ی تحقیقاتی‌اش از زندگی صادق قطب‌زاده، جمع‌آوری کرده بود. اینکه چرا محمود عظیمائی، مدیوم پادکست را برای فعالیت خود انتخاب کرده است می‌تواند به دلایل زیر باشد:

• پادکست باعث شده وقت‌های هدر رفته در ترافیک یا مترو با محتوای خوب و خواندنی، مفید واقع شود.
• دسترسی به جریان آزاد و بدون محدودیت اطلاعات، از این طریق میسر می‌شود.

با بهترین سایت همراه باشید.

شناسنامه پادکست

صفحه اصلی سایت

صفحه اصلی سایت رادیو دستنوشته‌ها در ستون سمت چپ شامل این گزینه‌ها است: سخنگوی آیت‌الله، مستند فرزند انقلاب، تایم لاین زندگی صادق قطب زاده، فصل اول رادیو دستنوشته‌ها، درباره، حمایت، همکاری با رادیو دستنوشته‌ها. عکسی از صادق قطب زاده و عنوانِ فصل دوم این پادکست در قسمت بالای صفحه اصلی وجود دارد. نیمه‌ی پایینی این صفحه نیز به اپیزودهای فصل دوم رادیو دستنوشته‌ها اختصاص دارد.

اپیزودها

فصل اول

رادیو دستنوشته‌ها در حال حاضر در دومین فصل انتشار خود به سر می‌برد. فصل اول این پادکست با عنوان بازخوانی تاریخ معاصر شامل 19 اپیزود بود. البته روال منظمی بر اپیزودهای فصل اول حاکم نبود. در اپیزود اول، دوم و سوم به ماجراهای مربوط به اعتصاب سراسری فرهنگیان در دهه 40 شمسی پرداخته می‌شود. اپیزودهای چهارم و پنجم این پادکست به وقایع حج سال 66 اختصاص دارد. اپیزود شماره 6 مربوط به روز جهانی پادکست است. اپیزود هفتم داستان یک عکس نام دارد و قصه‌ی عکسی است که در شماره اول روزنامه جامعه به چاپ رسیده بود. در اپیزود هشتم از این پادکست، تاثیر تصرف سفارت آمریکا در سال 1358 بر زندگی ایرانیان مقیم آمریکا بررسی می‌شود.

از اپیزود نهم تا هفدهم تاریخ چهل ساله‌ی موسیقی ایران نوشته‌ی سحر سخایی را می‌شنویم. اپیزود پایانی این فصل نیز، به بررسی شخصیت سیاه در نمایش‌های ایرانی و ارتباطش با برده‌داری و نژاد پرستی اختصاص دارد. در پایان این فصل اپیزود ویژه‌ای منتشر شده که به حادثه‌ی سقوط هواپیمای اوکراینی می‌پردازد و کانادا بین دو تراژدی نام دارد.

تاریخ چهل ساله‌ی موسیقی ایران

موضوعی که در این پادکست، بیش از همه توجه مخاطبین را برانگیخت، اپیزودهای مربوط به تاریخ چهل ساله‌ی موسیقی ایران است. بازخوردهایی که عظیمایی و سخایی در طی انتشار این سلسله از اپیزودها دریافت کردند، برای خودشان نیز تازگی داشته است. می‌توان گفت که محمود عظیمایی اپیزود هفدهم و دو ضمیمه‌ی آن را برای بررسی علت این بازخوردها و استقبال قابل توجه مخاطبان ساخته است. اما داستان ساخت این اپیزودها از کجا آغاز شد؟ در چهلمین سال پیروزی انقلاب 57 ایران، روزنامه همشهری در صفحه‌ای به نام درنگ، به بازخوانی تاریخ 40 ساله‌ی فرهنگ و هنر ایران پرداخت. بخش موسیقی این سلسله یادداشت‌ها را سحر سخایی می‌نوشت. سحر سخایی متولد 1364، نویسنده و آهنگ‌ساز است. او برای هر سال یک اثر یا آلبوم موسیقائی را انتخاب می‌کرد و روح زمانه را در این موسیقی جستجو می‌نمود.

این نوشته‌ها مورد توجه محمود عظیمائی قرار گرفت و به تعبیر خودش: چند یادداشت اول را که خواندم شیفته‌ی نوع روایتگریِ تاریخی و انتخاب قطعات موسیقی‌اش شدم. تردیدی برایم نماند که باید برای این یادداشت‌ها کاری بکنم. علاوه بر این، دلایل دیگری نیز در تبدیل این نوشته‌ها به پادکست دخیل بودند. محمود عظیمائی در اپیزود هفدهم این دلایل را برشمرده است:

• کودکی، نوجوانی و جوانی‌ام را در آینه‌ی این نوشته‌ها دیدم.
• احساس کردم که این نوشته‌ها کاملا مناسب مدیوم رادیو هستند.
• موسیقی بهانه‌ای برای بازخوانی چهل‌سالی  بود که از سر گذراندیم و این همان روح حاکم بر رادیو دست‌نوشته‌ها  است.

او احساس مخاطبین از شنیدن این مجموعه از اپیزودها را لذتی دردآلود و مازوخیستی، توصیف می‌کند. مخاطب در هر قسمت درد می‌کشید، می‌گریست و به فریاد می‌آمد و در عین حال، بی‌تاب شنیدن قسمت بعدی بود.

سیاه

اپیزود سیاه نیز از فصل اول این پادکست مورد توجه مخاطبین قرار گرفته است. عظیمایی می‌گوید که فولدرهایی در کامپیوترم دارم که هر کدام به موضوعی اختصاص دارد. هرجا محتوای مرتبطی ببینم، به فولدر مخصوص به خودش انتقال می‌دهم. زمانی‌که برای جشنواره تیرگان تورنتو به او پیشنهاد اجرای زنده داده شد، از بین موضوعات آرشیوی‌اش، سیاه را انتخاب کرد. به عقیده‌ی او ارتباط این شخصیت با برده‌داری و نژاد‌پرستی، موضوع مناسبی برای این جشنواره بود.

سوالی که در این اپیزود وجود دارد این است که آیا شخصیت سیاه یک شخصیت باستانی است یا یک نشانه از نژاد پرستی؟ نتیجه‌ی نهایی این اپیزود از این قرار است:

• همه‌ی ملت‌ها در تاریخ خود مرتکب اشتباهاتی شده‌اند.
• پیشرفت ملت‌ها، در گروی پذیرش اشتباهات و استقبال از تغییرات است.

فصل دوم

موضوع فصل دوم پادکست، مروری بر زندگی صادق قطب زاده است و برخلاف فصل اول، دارای سیر موضوعیِ واحدی است. او زندگی مردی را مرور می‌کند که به عنوان یکی از رکن‌های مهم جنبش دانشجویان ایرانی خارج از کشور علیه حکومت شاهنشاهی در آمریکا، کانادا و فرانسه مبارزه کرد و بعدها با آیت‌الله خمینی به کشور برگشت. او در ابتدا انقلاب وزیر امور خارجه شد اما چند سال بعد به جرم خیانت، اعدام شد.

شبکه‌های اجتماعی

صفحه‌ی رادیو دستنوشته‌ها در اینستاگرام را بیشتر از سه هزار نفر دنبال می‌کنند. تاکنون بیشتر از دویست پست در این صفحه ثبت شده است. محتوای موجود در این صفحه، حقایق تاریخی مطرح شده در اپیزودها را تکمیل می‌کند.

رادیو دستنوشته‌ها یک کانال با بیشتر از یازده هزار عضو در تلگرام دارد. اپیزودهای پادکست رادیو دستنوشته‌ها در این کانال منتشر می‌شوند. یکی از آخرین مطالب این کانال مربوط به ابلاغیه‌‌ی معاون فرهنگی و هنری شهرداری تهران، در مورد شخصیت سیاه است: «حاجی فیروز ریشه‌های اساطیری هم دارد، اما سوءبرداشت‌ نژادی از چهره سیاه او را نمی‌توان انکار کرد. ضمن دعوت از اصحاب علم و هنر برای پژوهش و گفتگو برای روشن‌تر شدن ابعاد موضوع، شهرداری تهران ازین پس و تا آن زمان، در برنامه‌هایش از حاجی فیروز با صورت سیاه استفاده نمی‌کند.»

نزدیک به هفت هزار نفر صفحه‌ی رادیو دستنوشته‌ها در توئیتر را دنبال می‌کنند. از طریق این صفحه، محمود عظیمائی نکات مربوط به اپیزودها و اخبار رادیو دست نوشته‌ها را به اطلاع مخاطبین می‌رساند.